Waar was jij, toen...?

Weet jij nog waar je was toen je het bericht kreeg van de aanslag op de Twin Towers op 11 september 2001?

Ik wel: ik liep, nog maar een paar maanden eerder aangenomen bij het DG Buitenlandse Betrekkingen van de Europese Commissie in Brussel, het kantoor van een oudere collega binnen die aan de website van CNN gekluisterd zat en me toonloos vertelde dat er een vliegtuig het WTC was binnengevlogen. Mij lukte het vervolgens niet eens op de site binnen te komen wegens de enorme online toeloop. Ik belde A., die thuis was, en die vertelde me dat er net een tweede vliegtuig de andere toren was binnengevlogen. Ik werkte net een aantal maanden bij het Departement voor Buitenlandse Betrekkingen, eenheid E3: Kaukasus en Centraal Azie. Ik en mijn collega’s waren heel behoorlijk op de hoogte van de situatie in Afghanistan. Ik had toevallig net daarvoor Ahmed Rashid’s befaamde boek over de Taliban gelezen. Uiteraard begonnen we onmiddellijk te speculeren over de daders, en mijn onmiddellijke vermoeden dat Al Qaida erachter zat bleek al snel juist. De dynamiek van mijn job, EU desk officer voor de toen nog wat slaperige centraal Aziatische staten Kazakhstan, Kirgizie en Tajikstan, veranderde radicaal, en plotseling bevonden ik en mijn collega's ons dichtbij het midden van een draaikolk.

De wereld is er sindsdien absoluut op achteruitgegaan, zo ook in Nederland. Ik deel al lang de ergernis over integratieproblemen, met name onder Marokkaanse jongeren. Respectloos gedrag, homo’s, vrouwen en ouderen treiteren, diefstal, geweld, ik ben geheel no-nonsense waar het de aanpak van die problemen betreft, en heb geen probleem met het noemen van man en kameel. Zoals zoveel Nederlanders ben ik ook medeverantwoordelijk voor het (lang geleden) jarenlang ontkennen van de problemen vanwege misplaatste political correctness.

Maar laten we het debat wel zuiver houden: de problemen die er zijn met allochtone jongeren hebben meer dan met de Koran te maken met de culturele ruraal-urbane tweedeling tussen het Rifgebergte en Casablanca. Meer indirect heeft het ook meer met de bijna blinde steun te maken die decennialang is gegeven aan de semi-schurkenstaat die Israel is geworden, in plaats van dit prachtland als een volwassen lid van de wereldgemeenschap te behandelen. Kijk ook naar het feit dat zoveel allochtone jongeren (niet in het minst de dochters) wel maatschappelijk integreren en schitterend slagen.

Hoewel ik zelf een overtuigd, doch niet militant, atheïst ben, verafschuw ik het gemak waarmee de laatste jaren maar van alles maar over de Islam gezegd wordt. Om een bekende muurslogan in Amsterdam in 1941 te parafraseren: blijf met je rotpoten van andermans rot-religie af.

In tegenstelling tot veel PVV-stemmer en -sympathisanten, woon en werk ik met en temidden van moslims, en reken ik een (klein aantal) moslims al zo’n 25 jaar tot mijn naaste vriendenkring. Mijn beleving van ‘de’ Islam is een heel andere. De moslims waarmee ik omga verafschuwen gewelddadig extremisme evenzeer als ik. Ik houd van de sterk ontwikkelde charitatieve kant van de islam, zoals de verplichte zakat voor armen, die in het Christendom bij mijn weten geen parallel heeft(*). Ik zal nooit de zachtheid en blijheid vergeten waarmee een vrouwelijke lokale collega nog wekenlang als het ware omhuld was na haar eerste hajj naar Mekka vorig jaar. De sfeer rond Eid ul-Fitr is als rond de Kerst in Europa, prettig, knus, vrolijk, en volledig open voor niet-moslims die erin willen delen.

Er zijn experimenten geweest waarbij mensen tot de meest afschuwelijke dingen in staat zijn zodra zij hun medemens niet langer als mensen zien. Denk aan het Milgram experiment, maar denk ook aan de burgeroorlog in Joegoslavie en de genocide in Rwanda, en de onzegbare dingen die naaste buren, zelfs familieleden, elkaar aandeden. Geert Wilders, Terry Jones, en anderen, dehumaniseren de Islam, zoals Osama Bin Laden, Al Qaida en de Taliban de westerse wereld hebben dehumaniseerd.

Wilders’opvattingen over de islam zelf zijn bekend, en om met Voltaire te spreken, ze staan me tegen, maar ik wil mijn leven geven (nou ja, alleen als het echt moet…) voor zijn recht die te hebben en uit te spreken. (Overigens zegt hij nog wel meer op sociaal-economisch gebied, en ook daar heeft hij veel stemmen aan te danken. Niet negeren alstublieft, dames en heren politici!) Met velen ben ik echter zeer ongerust over wat Wilders over een paar uur zal zeggen bij Ground Zero in New York, en wat het in de wereld teweeg kan brengen. Het is aan hem om verantwoordelijk met zijn vrijheden om te gaan. Zo niet, hoe kan hij dan nog claimen een betrouwbare regeer- dan wel gedoogpartner te zijn?

Hoe breng je de nuance terug in het denken van die 1.453.944 Nederlanders die op hem gestemd hebben? Het gaat er bij mij niet in dat dat allemaal schuimbekkende islamhaters zouden zijn. Ik ken er waarschijnlijk heel wat, en ik ben ervan overtuigd dat zij hun verlangen naar een ordelijke en fatsoenlijke wereld delen met de rest van de wereld. Dus ook met de overgrote meerderheid van de moslims.

Noem me een idealist, maar ik ben er nog altijd van overtuigd dat er meer is dat mensen verbindt dan dat hen scheidt, in Nederland, maar ook in de rest van de wereld. Zelfs na 9/11.


(*) post scriptum: Teunie Luijk wijst me op de praktijk van de tienden in de Bijbel en de Christelijke traditie.